Bước vào nửa sau của năm 2025, ngành vận tải biển toàn cầu vẫn đang đối mặt với một mạng lưới phức tạp gồm các căng thẳng địa chính trị, chính sách thương mại và biến động kinh tế. Toàn ngành đứng trước nhiều thử thách lẫn cơ hội, chịu ảnh hưởng lớn từ các quyết định chính trị và tình hình kinh tế khu vực. Dưới đây là những điểm nổi bật về các yếu tố then chốt tác động đến tàu container, tàu hàng khô (dry bulk), tàu chở dầu và ngành đóng tàu.

Tác động của các chính sách thuế quan “bật/tắt” của Tổng thống Mỹ Trump đối với thị trường container

Chính sách thuế quan luôn là yếu tố gây nhiều bất ổn cho ngành vận tải container. Thái độ biến đổi của các chính quyền Mỹ, đặc biệt dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, đã tạo ra những chu kỳ biến động lớn trong dòng chảy thương mại toàn cầu. Trong giai đoạn này, dù chính quyền Biden vẫn giữ một số mức thuế, nhưng nguy cơ các biện pháp thuế mới hoặc tăng thuế vẫn còn tồn tại, gây bất ổn cho ngành.

Trong năm 2025, khả năng tái áp dụng hoặc gia tăng thuế (có thể từ 10-40%) vẫn là mối lo ngại lớn. Các hãng tàu phải liên tục điều chỉnh tuyến đường, chiến lược tồn kho để giảm thiểu rủi ro. Điều này khiến giá cước vận tải biến động thất thường, có lúc tăng cao do tắc nghẽn hoặc nhu cầu cao, lúc lại chững lại khi các cuộc đàm phán hoặc đợt đe dọa tăng thuế tạm thời lắng xuống.

Tâm lý bất ổn này khiến các doanh nghiệp vận tải và cảng biển gặp khó trong việc lập kế hoạch dài hạn và đầu tư, làm tăng tính bất định trong ngành.

Trung Quốc vẫn đang là động lực tăng trưởng của ngành, hay đã giảm nhiệt?

Trước đây, Trung Quốc luôn được xem là “đầu tàu” của ngành vận tải biển toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực hàng khô và container. Tuy nhiên, bước sang 2025, dấu hiệu suy giảm trong nhu cầu từ Trung Quốc đang khiến nhiều người đặt câu hỏi về vai trò của nước này còn như trước.

Nền kinh tế Trung Quốc chững lại, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản và các ngành bị kiểm soát chặt chẽ. Nhu cầu trong nội địa đối với các mặt hàng như sắt thép, than, ngũ cốc có dấu hiệu giảm hoặc trì trệ, gây áp lực lớn lên thị trường hàng khô.

Dù vậy, Trung Quốc vẫn giữ vai trò quan trọng trong thương mại toàn cầu, đặc biệt qua các hoạt động xuất khẩu và vận chuyển container. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng đã chậm lại, phụ thuộc nhiều hơn vào thị trường trong khu vực châu Á thay vì các thị trường toàn cầu. Ngành hàng khô cũng gặp khó do tồn kho quá mức và giá cước thấp hơn trước.

Tóm lại, Trung Quốc vẫn là trung tâm của ngành, nhưng vai trò của nước này đã giảm nhiệt đáng kể so với trước, khiến các doanh nghiệp phải tìm kiếm nguồn tăng trưởng mới ở các thị trường khác.

Tác động của việc OPEC+ tăng sản lượng dầu đến thị trường tàu chở dầu

Thị trường tàu chở dầu, gắn liền mật thiết với nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ toàn cầu, đã chứng kiến những biến động lớn trong năm 2025 do quyết định của OPEC+ về tăng sản lượng.

Việc tăng nguồn cung dầu thô từ các thành viên OPEC+ có thể dẫn đến giảm giá dầu, qua đó ảnh hưởng đến hoạt động lưu kho và vận chuyển dầu. Trong ngắn hạn, lượng dầu vận chuyển có thể giảm do các nhà sản xuất và tiêu thụ phản ứng với giá thấp hơn, làm giảm nhu cầu thuê tàu VLCC và Suezmax.

Tuy nhiên, ngược lại, việc tăng sản lượng dầu cũng thúc đẩy các hoạt động kinh tế, kích thích tiêu thụ năng lượng và nhu cầu vận chuyển dầu trong một số khu vực, giúp giữ cho thị trường tàu chở dầu không bị rơi vào suy thoái nghiêm trọng. Hiện tại, giá cước tàu đã có xu hướng giảm nhẹ do cung vượt cầu, nhưng căng thẳng địa chính trị và nhu cầu chiến lược của các quốc gia vẫn duy trì thị trường này ở mức ổn định hơn.

Các hãng đóng tàu Hàn Quốc và Nhật Bản sẽ hưởng lợi ra sao từ phí USTR áp dụng đối với tàu của Trung Quốc gọi cảng Mỹ?

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ-Trung leo thang, các biện pháp như thuế và phí nhằm vào tàu Trung Quốc gọi cảng Mỹ đã được triển khai. Các phí này nhằm hạn chế việc sử dụng tàu Trung Quốc, tạo cơ hội lớn cho các hãng đóng tàu của Hàn Quốc và Nhật Bản.

Những hãng tàu của Hàn Quốc và Nhật Bản nổi tiếng với chất lượng cao, công nghệ tiên tiến, đang có cơ hội mở rộng thị phần tại thị trường Mỹ. Khi các cảng tại Mỹ ngày càng ưu tiên tàu của các quốc gia này để tránh phí, các nhà đóng tàu của Hàn, Nhật sẽ hưởng lợi từ các đơn hàng mới, đặc biệt trong các lĩnh vực như tàu chở khí LNG, container và tàu chở dầu.

Ngoài ra, các hãng này còn có thể nhận được nhiều hợp đồng nâng cấp, sửa chữa tàu hiện có để đáp ứng các tiêu chuẩn mới, giúp củng cố vị thế cạnh tranh và mở rộng thị phần trên thị trường Mỹ.

Kết luận

Năm 2025, ngành vận tải biển đang phải đối mặt với nhiều thử thách lớn từ các căng thẳng địa chính trị, chính sách thương mại và biến động kinh tế khu vực. Các chính sách thuế quan của Mỹ gây ra sự không chắc chắn, trong khi nhu cầu từ Trung Quốc giảm sút khiến ngành hàng khô gặp khó khăn. Đồng thời, quyết định tăng sản lượng dầu của OPEC+ ảnh hưởng đến thị trường tàu chở dầu, còn các biện pháp của Mỹ nhằm hạn chế tàu Trung Quốc đã mở ra cơ hội cho các hãng đóng tàu của Hàn Quốc và Nhật Bản.

Thị trường ngành vận tải biển năm 2025 đòi hỏi sự linh hoạt, thích nghi và dự báo chính xác để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức trong một môi trường đầy biến động.

Nguồn: Marcus Hand từ Seatrade Maritime News, 2025